Yaralanmalarda Ve Göze, Kulağa, Buruna Yabancı Cisim Kaçmalarında İlk Yardım

Yara Nedir?
Bir travma sonucu deri ya da mukoza bütünlüğünün bozulmasıdır. Aynı zamanda kan damarları, adale ve sinir gibi yapılar etkilenebilir. Derinin koruma özelliği bozulacağından enfeksiyon riski artar.

KAÇ ÇEŞİT YARA VARDIR?
Kesik Yaralar
Bıçak, çakı, cam gibi kesici aletlerle oluşur. Genellikle basit yaralardır. Derinlikleri kolay belirlenir.
Ezik Yaralar
Künt bir cismin şiddetli olarak çarpması ile oluşan yaralardır. Yara kenarları eziktir. Çok fazla kanama olmaz, ancak doku zedelenmesi ve hassasiyet vardır.
Delici Yaralar
Uzun ve sivri aletlerle oluşan yaralardır. Yüzey üzerinde derinlik hâkimdir. Aldatıcı olabilir. Tetanos tehlikesi vardır
Parçalı Yaralar
Dokular üzerinde bir çekme etkisi ile meydana gelir. Doku ile ilgili tüm organ ve saçlı deride zarar görebilir.
Enfekte Yaralar
Mikrop kapma ihtimali olan yaralardır.
Bunlar;
• Gecikmiş yaralar (6 saatten fazla),
• Dikişleri ayrılmış yaralar,
• Kenarları muntazam olmayan yaralar,
• Çok kirli ve derin yaralar,
• Ateşli silah yaraları,
• Isırma ve sokma ile oluşan yaralardır.

Yaraların Ortak Belirtileri Nelerdir?
• Ağrı
• Kanama
• Yara kenarının ayrılması
Yaralanmalarda İlk Yardım Nasıl Olmalıdır?
• Yaşam bulguları değerlendirilir (ABC).
• Yara yeri değerlendirilir.
  - Oluş şekli
  - Süresi
  - Yabancı cisim varlığı
  - Kanama vb.
• Kanama durdurulur.
• Üzeri kapatılır.
• Sağlık kuruluşuna gitmesi sağlanır.
• Tetanos konusunda uyarıda bulunulur.

• Yaradaki yabancı cisimlere dokunulmamalıdır!
Ciddi Yaralanmalar Nelerdir?
• Kenarları birleşmeyen veya 2-3 cm olan yaralar
• Kanaması durdurulamayan yaralar
• Kas veya kemiğin göründüğü yaralar
• Delici aletlerle oluşan yaralar
• Yabancı cisim saplanmış olan yaralar
• İnsan veya hayvan ısırıkları
• Görünürde iz bırakma ihtimali olan yaralar

Ciddi Yaralanmalarda İlk Yardım Nasıl Olmalıdır?
• Yaraya saplanan yabancı cisimler çıkarılmaz.
• Yarada kanama varsa durdurulur.
• Yara içi kurcalanmamalıdır.
• Yara temiz bir bezle örtülür (nemli bir bez).
• Yara üzerine bandaj uygulanır.
• Tıbbi yardım istenir (112).

Ciddi Yaralanmalarda Yapılmaması Gerekenler Nelerdir?
• Yaraya saplanan yabancı cisimleri çıkarmayın.
• Yara içini kurcalamayın.
• Yara üzerine yara tozu, merhem, kül, tütün, tuz vb. koymayın.
• Yarayı pamuk ile örtmeyin.
• Yaraya el sürmeyin.

Delici Göğüs Yaralanmalarında Ne Gibi Sorunlar Görülebilir?
Göğsün içine giren cisim, akciğer zarı ve akciğeri yaralar. Bunun sonucunda şu belirtiler görülebilir:
• Yoğun ağrı,
• Solunum zorluğu,
• Morarma,
• Kan tükürme,
• Açık pnömotorakstır (göğüsteki yarada nefes alıyor görüntüsü).

Delici Göğüs Yaralanmalarında İlk Yardım Nasıl Olmalıdır?
• Yaralının bilinç kontrolü yapılır.
• Yaralının yaşam bulguları değerlendirilir (ABC).
• Yaralı bilinci açık ise yarı oturur pozisyonda oturtulur.
• Ağızdan hiçbir şey verilmez.
• Yaşam bulguları sık sık kontrol edilir.
• Tıbbi yardım istenir (112).

Delici Karın Yaralanmalarında Ne Gibi Sorunlar Olabilir?
• Karın bölgesindeki organlar zarar görebilir.
• İç ve dış kanama ve buna bağlı şok oluşabilir.
• Bağırsaklar dışarı çıkabilir.

Delici Karın Yaralanmalarında İlk Yardım Nasıl Olmalıdır?
• Yaralının bilinç kontrolü yapılır.
• Yaralının yaşam bulguları kontrol edilir.
• Dışarı çıkan organlar içeri sokulmaya çalışılmaz; üzerine geniş ve nemli temiz bir bez örtülür.
• Bilinç yerinde ise sırtüstü pozisyonda bacaklar bükülmüş olarak yatırılır. Isı kaybını önlemek için üzeri örtülür.
• Ağızdan yiyecek ya da içecek bir şey verilmez.
• Yaşam bulguları sık sık izlenir.
• Tıbbi yardım istenir (112).

Kafatası ve Omurga Yaralanmaları Neden Önemlidir?
Darbenin şiddetine bağlı olarak kafatası boşluğunda yer alan merkezi sinir sistemi etkilenebilir. Bel kemiğindeki yaralanmalarda omurgada ani sıkışma ya da ayrılma meydana gelebilir. Bunun sonucunda sinir sistemi etkilenerek bazı olumsuz sonuçlar oluşabilir. Trafik kazalarında ölümlerin % 80’i kafatası ve omurga yaralanmalarından olmaktadır.

Kafatası ve Omurga Yaralanmaları Çeşitleri Nelerdir?
Saçlı deride yaralanmalar: Saç derisi kafatası yüzeyi üzerinde kolaylıkla yer değiştirebilir ve herhangi bir darbe sonucu kolayca ayrılabilir. Bu durumda çok fazla miktarda kanama olur. Bu nedenle öncelikle kanamanın durdurulması gereklidir.

Kafatası, Beyin Yaralanmaları
Kafatası Kırıkları: Kafatası kırıklarında beyin zedelenmesi, kemiğin kırılmasından daha önemlidir. Bu nedenle beyin hasarı bulguları değerlendirilmelidir.
Yüz Yaralanmaları: Ağız ve burun yaralanmalarında, solunum ciddi şekilde etkilenebilir ve duyu organları zarar görebilir. Bir yüz yaralanması sonucunda burun ve çene kemiğinde yaralanma görülebilir.
Omurga (Bel Kemiği) Yaralanmaları: En çok zarar gören bölge bel ve boyun bölgesidir. Çok ağrılıdır. Kazalarda en çok boyun etkilenir.

Kafatası ve Omurga Yaralanmalarının Nedenleri Nelerdir?
• Yüksek bir yerden düşme
• Baş ve gövde yaralanması
• Otomobil ya da motosiklet kazaları
• Spor ve iş kazaları
• Yıkıntı altında kalma

Kafatası ve Omurga Yaralanmalarında Belirtiler Nelerdir?
• Bilinç düzeyinde değişmeler, hafıza değişiklikleri ya da hafıza kaybı
• Başta, boyunda ve sırtta ağrı
• Elde ve parmaklarda karıncalanma ya da his kaybı
• Vücudun herhangi bir yerinde tam ya da kısmi hareket kaybı
• Baş ya da bel kemiğinde şekil bozukluğu
• Burun ve kulaktan beyin omurilik sıvısı ve kan gelmesi • Baş, boyun ve sırtta dış kanama
• Sarsıntı
• Denge kaybı
• Kulak ve göz çevresinde morluk

Ancak, hastada hiçbir belirti yoksa bile;
1. Trafik kazaları,
2. Yüz ve köprücük kemiği yaralanmaları,
3. Tüm düşme vakalarında bilinci kapalı olan tüm hastalarda/yaralılarda kafa ve omurga yaralanması olduğu var sayılmalıdır. Kafatası ve Omurga Yaralanmalarında İlk Yardım Nasıl Olmalıdır?
• Bilinç kontrolü yapılır.
• Yaşam bulguları değerlendirilir.
• Hemen tıbbi yardım istenir (112).
• Bilinci açıksa hareket etmemesi sağlanır.
• Her hangi bir tehlike söz konusu ise bulunduğu pozisyonda ve sarsmadan sürüklenir.
• Baş-boyun-gövde ekseni bulunduğu şekilde korunmalıdır.
• Tüm yapılanlar ve olanlar, gelen 112 ekibine bildirilmelidir.
• Asla yalnız bırakılmamalıdır.

Göze Yabancı Cisim Kaçmasında İlk Yardım Nasıl Yapılmalıdır?
Toz gibi küçük madde ise;
• Göz ışığa doğru çevrilir ve alt göz kapağı içine bakılır.
• Gerekirse üst göz kapağı açık tutulur.
• Nemli temiz bir bezle çıkarılmaya çalışılır.
• Hastaya gözünü kırpıştırması söylenir.
• Göz ovulmamalıdır.
• Çıkmıyorsa sağlık kuruluşuna gitmesi sağlanır.

Bir cisim batması varsa ya da metal cisim kaçmışsa;
• Gerekmedikçe hasta yerinden oynatılmaz.
• Göze hiçbir şekilde dokunulmaz.
• Tıbbi yardım istenir (112).
• Hastanın, göz uzmanı olan bir sağlık kuruluşuna gitmesi sağlanır.

Kulağa Yabancı Cisim Kaçmasında İlk Yardım Nasıl Yapılmalıdır?
• Kesinlikle sivri ve delici bir cisimle müdahale edilmez.
• Su değdirilmez.
• Tıbbi yardım istenir (112).

Buruna Yabancı Cisim Kaçmasında İlk Yardım Nasıl Yapılmalıdır?
• Burun duvarına bastırarak kuvvetli bir nefes verme ile cismin atılması sağlanır.
• Çıkmazsa tıbbi yardım istenir (112).