Diş gelişimi iki evrede tamamlanan bir süreçtir: Geçici dişler ya da sütdişleri denen ilk dişlerin gelişmesi ve daha sonra bunların yerini kalıcı dişlerin alması. Sütdişlerinin gelişimi ana karnında, yaşamın 16. haftasında başlar ve 3 yaşında tamamlanır. İlk olarak alt orta kesicidişler çıkar. Bunu sırasıyla üst kesiciler, alt yan kesiciler, köpekdişleri, birinci ve ikinci azıdişleri izler. Genellikle 6. aydan başlayarak, her ay ortalama bir dişin çıktığı söylenebilir (örneğin 10 aylık bir bebekte 4 diş bulunur). Dört yaşma doğru dişlerde kalsiyum miktarı azalır ve 6. yaştan başlayarak sütdişleri düşmeye başlar. Bu süreç 12 yaşına değin tamamlanır. Kalıcı dişler için doğumdan sonra başlayan kalsiyum birikimi ise 19 yaşında durur. Kalıcı dişler, 6 yaşında çıkmaya başlayıp üçüncü azıdişi dışında 13 yaş dolayında tamamlanır.
Bunlar 20 dişten oluşur. Her çenede 4 kesici, 2 köpek ve 4 azı dişi yer alır. Kalıcı dişler ise 6-7 yaşlarında çıkmaya başlar. Önce “altı yaş dişi” denen kalıcı azıdişleri (birinci büyük azıdişleri) çıkar. İkinci süt azı dişilerinin hemen arkasında yer alan bu dişler alt ve üst çenedeki dişlerin birbirine doğru biçimde basmasında önemli rol oynar. Ana babalar genellikle sütdişlerinin 3 yaşında tamamlandığını bilmediğinden bu kalıcı azıdişinin de değişeceğini sanabilirler.Sonuçta hekime ancak dişin çürüdüğü ve çekilmesinden başka çözümün kalmadığı durumlarda başvurulur. Altı yaş dişlerinin yitirilmesi, üst ve alt çene kemiklerinin gelişimini, daha sonra çıkacak dişlerin durumunu ve genel olarak dişlerin düzenini olumsuz yönde etkilediğinden yıllar sonra, dişeti hastalıklarının ya da dişlerin destek yapılarında önemli yetersizliklerin ortaya çıkmasına yol açabilir. Ayrıca sütdişlerinin erken dökülmesi sonucunda önemli ve onarılması olanaksız doku yıkımları gelişebilir.
Dişlerin oluşumu ve gelişimi ne zaman oluyor? Embriyolojik hayatta (anne karnında) ağız boşluğuna ait oluşum belirtileri 3. haftada görülmesine rağmen, dişlerin gelişimine ait ilk belirtiler 6.haftaya rastlamaktadır. 7.haftadan itibaren dişlerin tomurcukları hafta hafta belirmeye başlar.
Süt dişleri nasıl tanınır?
Süt dişleri, çocuk altı aylıkken çıkmaya başlar ve 2.5 yaşında alt ve üst çenede 10’ardan (20) tane olarak tamamlanır. Süt kesicileri ve süt kaninleri, kalıcı dişlere göre daha küçüktür. Süt azıları da kalıcı azılara göre daha küçük yapıdadır.Çocuk büyüdükçe, süt dişlerinin kökleri altında yer alan kalıcı dişin kökü, sürme etkisiyle erimeye başlar; kök tamamen eriyip dişin yalnız kuronu kalınca da diş kendiliğinden düşer.
Hangi diş ne zaman çıkar?
İlk diş yaklaşık altı aylıkken çıkar. Akıl dişleri de 18-20 yaşında… Demek ki diş çıkarma süreci, insanın 20 yılını alır.
Ama hangi diş kaç yaşında çıkar?
Bunu özetleyen bir tablo hazırlanmış ve aşağıda verilmiştir.Tablodaki yaşların yaklaşık rakamlar olduğunu; 1-1,5 yıl önce veya sonra sürmesi gereken dişin vakitsiz sürebileceğini, bazen de gecikmeler olabileceğini belirtmeliyiz.
DİŞLERİN SÜRME TABLOSU | |||||
SÜT DİŞLERİ | SÜRME | DÜŞME | KALICI DİŞLER | SÜRME | |
I II
| Orta kesiciler Yan kesiciler Köpek dişleri 1.süt azıları 2.süt azıları | 6-12 ay
| 7 yaş
| 1 Orta kesiciler 2 Yan kesiciler 3 Köpek dişleri 4 1. Küçük azılar 5 2. Küçük azılar 6 1. Büyük azılar 7 2. Büyük azılar 8 3. Büyük azılar | 7 yaş 8 yaş 10 yaş 9 yaş 11 yaş 6 yaş 12 yaş 18 yaşından sonra |